Pierwsza pomoc to natychmiastowa opieka nad poszkodowanym, stosowana jak najszybciej po wypadku lub nagłym pogorszeniu stanu zdrowia. Obejmuje ocenę bezpieczeństwa, sprawdzenie stanu poszkodowanego, wezwanie pomocy i podjęcie działań ratujących życie. Podstawowe zasady to: zbadanie terenu, ocena sytuacji, wołanie o pomoc i udzielenie bezpośredniej pomocy. Znajomość pierwszej pomocy jest kluczowa dla ratowania życia i obowiązkowa prawnie.
Według badań, około 70% wypadków i urazów wymaga udzielenia pierwszej pomocy przed przybyciem służb ratunkowych. Niestety, tylko 1/3 osób posiada podstawową wiedzę i umiejętności z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Zaniedbanie udzielenia pierwszej pomocy w razie potrzeby grozi karą pozbawienia wolności do lat 3, zgodnie z art. 162 kodeksu karnego.
W przypadku zatrzymania akcji serca udzielenie szybkiej resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) znacząco zwiększa szansę przeżycia poszkodowanego. Około 30% przypadków, gdy poszkodowany nie oddycha, wymaga przeprowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej do czasu przyjazdu karetki pogotowia ratunkowego. W przypadku dzieci poniżej roku życia resuscytacja wymaga zastosowania innych technik niż u dorosłych, zaleca się uciskanie mostka na głębokość 1/3 wysokości klatki piersiowej używając dwóch palców.
Czas przybycia służb ratunkowych na miejsce wypadku waha się od kilku do kilkunastu minut, co podkreśla znaczenie szybkiej reakcji i udrożnienia dróg oddechowych w procesie udzielania pierwszej pomocy. Znajomość podstawowych procedur oraz szybka i właściwa reakcja mogą uratować ludzkie życie lub znacznie pomóc w dojściu do zdrowia.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa
Kiedy poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha, kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Należy ułożyć go na plecach, uklęknąć obok i rozpocząć uciskanie klatki piersiowej (30 uciśnięć) na przemian z oddechami ratowniczymi (2 wdechy). Uciśnięcia należy wykonywać na środku klatki piersiowej na głębokość 5-6 cm z częstotliwością 100-120 razy na minutę.
Jeśli to możliwe, należy użyć defibrylatora AED. Mózg człowieka wytrzymuje bez tlenu jedynie około 5 minut, a zaniechanie RKO zwiększa ryzyko zgonu o 10% w każdej minucie. Kontynuuj RKO do momentu przywrócenia oddechu lub przybycia służb ratowniczych. W przypadku dzieci stosuje się nieco inną technikę – rozpoczyna się od 5 oddechów ratowniczych, a następnie przechodzi do uciskania klatki piersiowej.
Osoba wykonująca RKO powinna kontynuować uciśnięcia klatki piersiowej do momentu wznowienia prawidłowego oddychania przez poszkodowanego lub po przejęciu opieki przez zespół ratownictwa medycznego. Działania można przerwać, gdy pojawi się zagrożenie w otoczeniu lub w przypadku wyczerpania sił osób prowadzących resuscytację.
Pomoc przy zadławieniach
Zadławienie to poważny problem zdrowotny, który może wystąpić każdego dnia. Niedrożność dróg oddechowych spowodowana połknięciem drobnego przedmiotu przez dziecko lub dorosłego stanowi zagrożenie życia. Dlatego ważne jest, aby każdy znał podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku chwyt Heimlicha, uderzeń w plecy i usuwania ciała obcego.
Gdy ktoś się zadławi, należy najpierw zachęcić go do samodzielnego kaszlu. Jeśli to nie przynosi skutku, należy wykonać 5 uderzeń między łopatkami, a następnie 5 uciśnięć nadbrzusza (chwyt Heimlicha). U niemowląt zamiast nadbrzusza uciska się klatkę piersiową. Celem tych działań jest usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych. Techniki te należy stosować na przemian do momentu, aż przeszkoda zostanie usunięta lub poszkodowany straci przytomność.
W przypadku braku reakcji na podjęte działania ratunkowe, należy bezzwłocznie wezwać pogotowie pod numer 999 lub 112. Jeśli poszkodowany straci przytomność, należy rozpocząć reanimację. Znajomość tych podstawowych czynności pierwszej pomocy może uratować czyjeś życie.
Apteczka pierwszej pomocy
W każdym domu, samochodzie czy miejscu pracy powinna znajdować się dobrze wyposażona apteczka pierwszej pomocy. Jej podstawowe wyposażenie powinno obejmować szereg niezbędnych środków opatrunkowych, takich jak bandaże, gazę opatrunkową, chustę trójkątną oraz rękawiczki jednorazowe. Ponadto, w apteczce nie może zabraknąć jałowych kompresów, przylepców i środków do dezynfekcji.
Zawartość apteczki pierwszej pomocy może się różnić w zależności od jej przeznaczenia. Na przykład, apteczka samochodowa powinna być wyposażona w inne produkty niż ta domowa. Niezależnie od rodzaju, ważne jest, aby regularnie sprawdzać i uzupełniać brakujące środki opatrunkowe oraz pamiętać o terminie ważności poszczególnych bandaży i rękawiczek jednorazowych.
Prawidłowo wyposażona apteczka pierwszej pomocy to gwarancja szybkiej i skutecznej reakcji w nagłych wypadkach. Warto zadbać o to, aby była ona łatwo dostępna i znajdowała się w miejscu znanym wszystkim domownikom lub współpracownikom.
Numery alarmowe
W sytuacjach zagrażających zdrowiu, życiu lub mieniu, najważniejsze numery alarmowe w Polsce to: 112, 999, 998 oraz 997. Numer 112 jest jednolitym numerem alarmowym obowiązującym we wszystkich krajach Unii Europejskiej, który łączy z Centrum Powiadamiania Ratunkowego, skąd dysponowane są odpowiednie służby, takie jak pogotowie, straż pożarna czy policja.
Dzwoniąc pod numer 112 lub 999, należy zachować spokój, precyzyjnie podać lokalizację zdarzenia oraz szczegółowo opisać sytuację i stan poszkodowanych. Bardzo ważne jest, aby nie rozłączać się do czasu zakończenia rozmowy przez operatora. Połączenia z numerami alarmowymi są całkowicie bezpłatne.
Poza numerem 112, w Polsce funkcjonują także specjalistyczne numery alarmowe: 999 (Pogotowie Ratunkowe), 998 (Straż Pożarna) oraz 997 (Policja). Warto mieć je zapisane, aby w razie potrzeby móc szybko i skutecznie wezwać odpowiednie służby ratunkowe.
