Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co stało się z polskim złotem podczas II wojny światowej? Książka „Nieznana historia polskiego złota – dramatyczna podróż przez trzy kontynenty” odsłania niezwykłą historię, która zawiodła nasze narodowe skarby na trzech kontynentach. Autor, Jacek Bartosiak, w 432 stronach dokumentuje tę niezwykłą i często niepokojącą podróż, która zaprowadziła polskie złoto od Warszawy, przez Rumunię, Francję aż po Kanadę.
Publikacja, wydana w 2019 roku, oferuje cenne spojrzenie na te wydarzenia z perspektywy samych uczestników. Dzięki swojej drobiazgowej analizie Bartosiak rekonstruuje zawiłe losy polskiego złota, dostarczając czytelnikom kompletny obraz tej niesamowitej historii.
Jeśli jesteś zainteresowany poznaniem pełnej historii polskiego złota, ta książka jest pozycją obowiązkową. Za jedyne 44,80 zł możesz zagłębić się w tę fascynującą podróż przez trzy kontynenty i odkryć nieznane dotąd fakty na temat losów naszego narodowego skarbu.
II wojna światowa
Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku i niemiecka inwazja na Polskę stworzyły bezpośrednie zagrożenie dla polskiego złota przechowywanego w skarbcu Banku Polskiego. Przed wybuchem wojny Polska posiadała 79,5 ton złota o wartości około 87 milionów dolarów. Władze podjęły szybką decyzję o ewakuacji narodowych rezerw złota, aby uchronić je przed grabieżą przez okupanta.
W pierwszej fazie ewakuacji 40 ton złota przewieziono do Rumunii. Łącznie 71 ton złota zostało przetransportowane z Polski przez Rumunię do Francji. Niestety, 11 ton złota zostało przejętych przez Brytyjczyków jako „pokrycie wydatków”. Pozostała część złota wróciła do Polski po wojnie, jednak znaczna ilość pozostała w Wielkiej Brytanii z powodu panowania komunizmu w Polsce.
Bank Polski posiadał złoto w sztabach o łącznej wadze prawie 38 ton w sierpniu 1939 r., a jego zasoby były warte 463,6 mln złotych, czyli około 87 mln ówczesnych dolarów amerykańskich. W nocy z 13 na 14 września całość złota została załadowana do dziewięciu wagonów towarowych w rumuńskim Śniatyniu i przewieziona do portu w Konstancy nad Morzem Czarnym w ciągu 48 godzin.
Ewakuacja skarbca
Tuż po wybuchu II wojny światowej rozpoczęła się niezwykle ryzykowna operacja ewakuacji polskiego złota. Bank Polski posiadał wówczas kilkadziesiąt ton kruszcu wartego 463,6 mln złotych. Złoto było przechowywane zarówno w centralnym skarbcu w Warszawie, jak i w oddziałach banku w całym kraju.
W obawie przed zajęciem złota przez Niemców, część z niego została przetransportowana w tajemnicy przez Rumunię, Turcję i Syrię do Francji. Niestety, po upadku Francji w 1940 roku, złoto musiało zostać ewakuowane dalej, tym razem do Afryki, a następnie statkami do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Cały transport złota, trasa ewakuacji oraz konwój operacji wymagały ogromnej tajnej operacji.
W efekcie tych działań, około 80 ton polskiego złota zostało bezpiecznie ewakuowanych poza granice kraju, przy czym część trafiła do złotych rezerw w bankach w Wielkiej Brytanii, Francji, Stanach Zjednoczonych oraz Szwajcarii. Była to niezwykle skomplikowana i niebezpieczna operacja, która wymagała zaangażowania wielu osób oraz ścisłej koordynacji. Dzięki niej, znaczna część polskiego skarbu narodowego ocalała przed zawłaszczeniem przez okupanta.
Bezpieczeństwo finansowe
Polskie rezerwy złota odegrały kluczową rolę w zapewnieniu stabilności finansowej kraju w okresie II wojny światowej. Złoto stanowiło podstawę dla emisji banknotów i finansowania działań wojennych rządu na emigracji. Dzięki ewakuacji polskich zasobów złota, władze na uchodźstwie mogły zachować płynność finansową i kontynuować swoją działalność.
Dziś Polska jest jednym z czołowych posiadaczy rezerw złota na świecie. Na koniec 2023 roku kraj posiadał 358,7 ton złota, co plasowało go na 17. miejscu globalnego rankingu. W ciągu kolejnego roku rezerwy wzrosły do 392 ton, pozwalając awansować na 15. pozycję wśród największych posiadaczy tego cennego kruszcu.
Złoto stanowi aż 13% wartości wszystkich rezerw walutowych Polski, a Narodowy Bank Polski dąży, aby jego udział w rezerwach osiągnął poziom 20%. Eksperci przewidują, że znaczenie złota w globalnym systemie finansowym będzie rosło, co stawia Polskę w dobrej pozycji dzięki przemyślanej strategii zarządzania rezerwami złota, zapewniając stabilność finansową i zabezpieczenie majątku narodowego.
Polska w czasie wojny
Podczas II wojny światowej polskie złoto odegrało kluczową rolę w funkcjonowaniu rządu na uchodźstwie oraz finansowaniu polskich sił zbrojnych walczących u boku aliantów. Zanim wybuchła wojna, Bank Polski posiadał aż 79,5 ton złota o wartości 463,6 mln zł (87 mln USD). W 1944 roku, polskie rezerwy złota o wartości 398,4 mln zł były rozmieszczone w różnych bankach na całym świecie, m.in. w Banku Anglii, Banku Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku oraz Banku Kanady w Ottawie.
Dzięki temu, rząd na uchodźstwie mógł kontynuować swoją działalność, a polskie siły zbrojne na Zachodzie otrzymywały niezbędne finansowanie do walki przeciwko siłom hitlerowskim. Polska, mimo utraty swojego terytorium, aktywnie uczestniczyła w koalicji antyhitlerowskiej, a to wszystko dzięki zachowanym rezerwom złota. Ewakuowane złoto odegrało więc kluczową rolę w utrzymaniu suwerenności i ciągłości państwa polskiego w czasie II wojny światowej.
Relacje międzynarodowe
Transport i przechowywanie polskiego złota podczas II wojny światowej wymagały ścisłej współpracy z władzami i bankami centralnymi innych krajów, w tym Rumunii, Francji, Wielkiej Brytanii i USA. Ta międzynarodowa współpraca międzynarodowa wzmocniła pozycję Polski jako alianta w koalicji antyhitlerowskiej.
Ewakuacja polskiego złota była niezwykle skomplikowanym przedsięwzięciem logistycznym, które angażowało banki centralne z różnych państw. Złoto było przenoszone i ukrywane w wielu lokalizacjach, aby uchronić je przed konfiskatą przez nazistowskie Niemcy. Ta operacja była kluczowa dla zachowania polskich rezerw finansowych i umocnienia sojuszy międzynarodowych.
Relacje z sojusznikami odegrały kluczową rolę w skutecznej ewakuacji i ochronie polskiego złota. Zaangażowanie alianckich rządów i banków centralnych pozwoliło na bezpieczne przemieszczenie tych cennych aktywów przez różne kontynenty, zapewniając ich zachowanie dla przyszłej odbudowy Polski po wojnie.
Miejsca przechowywania
Polskie złoto zostało przechowywane w kilku kluczowych lokalizacjach w trakcie II wojny światowej. Głównym miejscem przechowywania było skarbiec Banku Anglii w Londynie, gdzie część rezerw złota została ewakuowana. Innym ważnym punktem była baza Fort Knox w Stanach Zjednoczonych, gdzie także przechowywano część polskich zasobów złota. Ponadto, krótki czas polskie złoto spędziło w skarbcu Banku Kanady w Ottawie.
Po zakończeniu wojny, znaczna część polskiego złota pozostała za granicą – była to forma zabezpieczenia zobowiązań finansowych. Odzyskiwanie polskich rezerw złota trwało kilkadziesiąt lat, a proces ten był długi i skomplikowany. Dopiero w latach 70. XX wieku większość złota powróciła do kraju, stając się fundamentem polskiego bezpieczeństwa finansowego.
Dziś Narodowy Bank Polski dba o bezpieczne przechowywanie złota, które stanowi ważną część rezerw walutowych państwa. Polska zajmuje 22. miejsce na świecie pod względem wielkości posiadanych rezerw złota, plasując się najwyżej wśród krajów byłego bloku wschodniego. Dbałość o prawidłowe zabezpieczenie tych strategicznych zasobów jest kluczowa dla stabilności finansowej kraju.